Mông Muội

Từ điển từ láy tiếng Việt” (Viện Ngôn ngữ – Hoàng Văn Hành chủ biên) thu thập “mông muội” và giải thích: “MÔNG MUỘI tt. 1. Thuộc về giai đoạn hình thành và phát triển đầu tiên của xã hội nguyên thuỷ, khi đời sống con người chưa khác đời sống thú vật bao nhiêu. Thời kì mông muội của người nguyên thuỷ. 2. (id.). Tối tăm ngu dại. Đầu óc mông muội. Cuộc sống mông muội”.

               “Mông muội” 蒙昧 là từ ghép đẳng lập gốc Hán: “mông” 蒙 có nghĩa là ngu tối, che lấp, không biết gì (như mông lung 朦朧; huấn mông); “muội” 昧 nghĩa là u tối, u mê (như mê muội 迷昧; ám muội 暗昧). Chữ “muội” nghĩa là u tối, được dùng để chỉ lớp khói do quá trình đốt cháy của đèn dầu, gọi là “muội”, “muội đèn”:

               –Hán ngữ đại từ điển: “mông: 2 che phủ, che đậy; 9 nghĩa bóng chỉ sự mông muội vô tri.” [蒙: 2.覆蓋; 遮蔽; 9.引申為蒙昧無知]; “muội: 1 tối tăm, u ám; 3 ngu muội, hồ đồ; 4 mê loạn, mê hoặc.” [昧: 1.暗, 昏暗; 3.愚昧, 胡塗; 4.迷亂, 惑亂]; “mê muội: 1 tối tăm, ngu muội; 2 như mông lung, mơ hồ.” [蒙昧: 1.昏昧, 愚昧; 2.猶朦朧,迷糊].

-Từ điển Thiều Chửu: “mông • 蒙 ① Tối. Chỗ mặt trời lặn gọi là đại mông 大蒙. ② Ngu dốt, tối tăm không biết gì gọi là mông muội 蒙昧”; “muội • 昧 ① Mờ mờ, như muội đán 昧旦 mờ mờ sáng. ② Tối, như hôn muội 昏昧 tối tăm không hiểu lẽ gì”.

Từ điển Lê Văn Đức: “mông • bt. Che áng, tối tăm; Trẻ thơ, dạ-khờ: Đồng-mông, huấn mông”; muội • bt. Tối-tăm, dại-dột: ám-muội, hôn-muội, mạo-muội, mê-muội, ngu-muội”.

Tham khảo: Mông lung 朦朧, cũng là từ ghép đẳng lập gốc Hán, dễ bị nhầm là từ láy: “mông” 朦 = che phủ; “lung” 朧 = lờ mờ [Hán ngữ đại từ điển giảng nghĩa lung= hôn ám mạo 昏暗貌 = thiếu ánh sáng]

Chuyên đề bookmark

Chữ nghĩa

Cùng Tác Giả: Hoàng Tuấn Công

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2)

Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2) b – Hiểu sai nghĩa của từ và yếu tố Hán Việt: 9 -“Ăn bậy nói càn: Ngày xưa, ở các bến đò, cổng chợ, có những người làm thuê, gánh mướn, thường tụ tập đón khách để…

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1)

Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1) Sách “Thành ngữ bằng tranh” (Biên soạn: Nguyễn Thị Hường Lý; Tranh: Nguyễn Quang Toàn – NXB Kim Đồng, 2020). NXB Kim Đồng cho biết, sách “Thành ngữ bằng tranh” là một cuốn “từ điển bỏ túi với…

Từ “túi đom đóm” của Tàu đến “trứng đom đóm” của Ta

Hoàng Tuấn Công (10/04/2021)

Đời Tấn (晉) có người học trò tên là Xa Dận (車胤), tự Vũ Tử (武子), thông minh dĩnh ngộ ham học, nhưng gia cảnh bần hàn. Nhà nghèo, không đủ tiền mua dầu thắp sáng, nên vào những đêm hè, Xa Dận bắt đom đóm bỏ vào một cái…

Chuyên Đề: Chữ nghĩa

Nghĩ về ngôn ngữ sách giáo khoa

Lê Nguyễn (17/10/2025)

Có lẽ ở hầu hết các dân tộc trên thế giới, ngôn ngữ bao giờ cũng có trước văn tự. Ở nước ta cũng thế, ngay từ khi lập quốc, người Việt đã có ngôn ngữ riêng, mãi đến thế kỷ 13-14, dưới thời Trần, mới có một văn tự…

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2)

Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2) b – Hiểu sai nghĩa của từ và yếu tố Hán Việt: 9 -“Ăn bậy nói càn: Ngày xưa, ở các bến đò, cổng chợ, có những người làm thuê, gánh mướn, thường tụ tập đón khách để…

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1)

Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1) Sách “Thành ngữ bằng tranh” (Biên soạn: Nguyễn Thị Hường Lý; Tranh: Nguyễn Quang Toàn – NXB Kim Đồng, 2020). NXB Kim Đồng cho biết, sách “Thành ngữ bằng tranh” là một cuốn “từ điển bỏ túi với…

Từ “túi đom đóm” của Tàu đến “trứng đom đóm” của Ta

Hoàng Tuấn Công (10/04/2021)

Đời Tấn (晉) có người học trò tên là Xa Dận (車胤), tự Vũ Tử (武子), thông minh dĩnh ngộ ham học, nhưng gia cảnh bần hàn. Nhà nghèo, không đủ tiền mua dầu thắp sáng, nên vào những đêm hè, Xa Dận bắt đom đóm bỏ vào một cái…

“Bắt chấy cho mẹ chồng thấy bồ nông dưới biển” là thế nào?

Hoàng Tuấn Công (16/11/2020)

  Tục ngữ Việt Nam có câu: “Bắt chấy cho mẹ chồng thấy bồ nông nông dưới bể”. Các Nhà biên soạn từ điển, nghiên cứu văn hóa dân gian giải thích: – “Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương-NXB Tổng hợp TPHCM-2012) ghi chú: “Chưa rõ nghĩa”. – “Tục ngữ Việt Nam” (Nhóm Chu Xuân Diên-Lương…

“Giấy thông hành” của cáo

Hoàng Tuấn Công (06/11/2020)

Cùng một loài vật, cỏ cây, muông thú, nhưng với mỗi dân tộc, mỗi quốc gia trên thế giới chúng lại được con người nhìn nhận, hoặc xây dựng thành những biểu tượng khác nhau. Tuy nhiên, cũng có những biểu tượng chung cho mọi nền văn hóa, những tri thức…

Bài Ngẫu Nhiên

Điều Gì Làm Nên Thành Công?

Kim Nguyên (30/08/2020)

Loạt nghiên cứu mới cho thấy việc thiếu tài năng thiên bẩm không liên quan gì đến thành công. Bí quyết chỉ là nỗ lực khổ luyện và ý chí mãnh liệt… Qui luật 10 năm Điều gì làm nên thành công cho tay golf số một thế giới Tiger…

Lee Kun-hee, 1942-2020: Đập nát để xây lại!

TheNewViet (24/10/2020)

Được xem là một trong những huyền thoại lịch sử doanh nhân châu Á, Lee Kun-hee đã xây dựng nên đế chế khổng lồ Samsung. Khi tiếp nhận tập đoàn sau khi bố mất năm 1987, nhiều người vẫn không tin Lee Kun-hee có thể làm được chuyện gì lớn…

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2)

Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2) b – Hiểu sai nghĩa của từ và yếu tố Hán Việt: 9 -“Ăn bậy nói càn: Ngày xưa, ở các bến đò, cổng chợ, có những người làm thuê, gánh mướn, thường tụ tập đón khách để…

Ngu như bò

Hoàng Tuấn Công (27/09/2020)

Sách “Từ điển thành ngữ tục – ngữ Việt Hán” (Nguyễn Văn Khang – NXB Văn hoá Sài Gòn -2008) đưa ra các cặp đối chiếu Việt Hán: “ngu như bò 遼東之豕”;  “ngu như lợn 遼東之豕”. Theo đây, Nguyễn Văn Khang cho rằng “ngu như bò” và “ngu như lợn”…

Khi con không biết thương mình

Ngân Hà (09/08/2020)

Cha mẹ nuôi con không tính tháng kể công. Nhưng khi phải cất tiếng than ôi, sao nó không biết thương mình, tức là ta đã có cái niềm sân hận ở trong, điều kiện tính toán đo đếm về tình thương phụ mẫu với con cái rồi chăng? Nước…