Ngu như bò

Sách “Từ điển thành ngữ tục – ngữ Việt Hán” (Nguyễn Văn Khang – NXB Văn hoá Sài Gòn -2008) đưa ra các cặp đối chiếu Việt Hán: “ngu như bò 遼東之豕”;  “ngu như lợn 遼東之豕”.

Theo đây, Nguyễn Văn Khang cho rằng “ngu như bò” và “ngu như lợn” trong tiếng Việt, đồng nghĩa với “遼東之豕” (Liêu Đông chi thỉ) tiếng Hán.

Tuy nhiên, trong tiếng Việt: “ngu như bò”, “ngu như lợn” hay “dốt như bò”, ý chỉ dốt nát, ngu si, học hành kém cỏi, không có khả năng tiếp thu; trong khi Hán: “遼東之豕” (Liêu Đông chi thỉ) lại ý chỉ kiến văn hạn hẹp, hiểu biết nông cạn. Hán ngữ đại từ điển giảng: “Liêu Đông thỉ: “Hậu Hán thư – Chu Phù truyện”: “Xưa ở Liêu Đông có con lợn nái đẻ ra một con lợn đầu trắng. Chủ nhân cho là dị thường, liền đem đi tiến vua. Khi đến đất Hà Đông mới thấy một đàn lợn toàn những con đầu trắng. Người này lấy làm xấu hổ quay về. Sau này thành ngữ ‘Liêu Đông thỉ’ chỉ kiến thức nông cạn, kiến văn hạn chế, thấy gì cũng lạ” [遼東豕 “後漢書 – 朱浮傳”: “往時 遼東 有豕,生子白頭,異而獻之,行至河 東, 見群豕皆白,懷慚而還. 若以子之功 論於朝廷, 則為 遼東 豕也.” 後以 “遼東豕” 指知識淺薄, 少見多怪].

Theo đây, “Liêu Đông chi thỉ” trong tiếng Hán, có chăng đồng nghĩa với “ếch ngồi đáy giếng” chứ không đồng nghĩa với “ngu như bò” trong tiếng Việt. Từ điển tiếng Việt (Hoàng Phê – Vietlex): “ếch ngồi đáy giếng: ví người ít tiếp xúc với bên ngoài nên ít hiểu biết, tầm nhìn hạn hẹp”.

Chuyên đề bookmark

Chữ nghĩa

Cùng Tác Giả: Hoàng Tuấn Công

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2)

Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2) b – Hiểu sai nghĩa của từ và yếu tố Hán Việt: 9 -“Ăn bậy nói càn: Ngày xưa, ở các bến đò, cổng chợ, có những người làm thuê, gánh mướn, thường tụ tập đón khách để…

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1)

Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1) Sách “Thành ngữ bằng tranh” (Biên soạn: Nguyễn Thị Hường Lý; Tranh: Nguyễn Quang Toàn – NXB Kim Đồng, 2020). NXB Kim Đồng cho biết, sách “Thành ngữ bằng tranh” là một cuốn “từ điển bỏ túi với…

Từ “túi đom đóm” của Tàu đến “trứng đom đóm” của Ta

Hoàng Tuấn Công (10/04/2021)

Đời Tấn (晉) có người học trò tên là Xa Dận (車胤), tự Vũ Tử (武子), thông minh dĩnh ngộ ham học, nhưng gia cảnh bần hàn. Nhà nghèo, không đủ tiền mua dầu thắp sáng, nên vào những đêm hè, Xa Dận bắt đom đóm bỏ vào một cái…

Chuyên Đề: Chữ nghĩa

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2)

Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2) b – Hiểu sai nghĩa của từ và yếu tố Hán Việt: 9 -“Ăn bậy nói càn: Ngày xưa, ở các bến đò, cổng chợ, có những người làm thuê, gánh mướn, thường tụ tập đón khách để…

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1)

Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1) Sách “Thành ngữ bằng tranh” (Biên soạn: Nguyễn Thị Hường Lý; Tranh: Nguyễn Quang Toàn – NXB Kim Đồng, 2020). NXB Kim Đồng cho biết, sách “Thành ngữ bằng tranh” là một cuốn “từ điển bỏ túi với…

Từ “túi đom đóm” của Tàu đến “trứng đom đóm” của Ta

Hoàng Tuấn Công (10/04/2021)

Đời Tấn (晉) có người học trò tên là Xa Dận (車胤), tự Vũ Tử (武子), thông minh dĩnh ngộ ham học, nhưng gia cảnh bần hàn. Nhà nghèo, không đủ tiền mua dầu thắp sáng, nên vào những đêm hè, Xa Dận bắt đom đóm bỏ vào một cái…

“Bắt chấy cho mẹ chồng thấy bồ nông dưới biển” là thế nào?

Hoàng Tuấn Công (16/11/2020)

  Tục ngữ Việt Nam có câu: “Bắt chấy cho mẹ chồng thấy bồ nông nông dưới bể”. Các Nhà biên soạn từ điển, nghiên cứu văn hóa dân gian giải thích: – “Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương-NXB Tổng hợp TPHCM-2012) ghi chú: “Chưa rõ nghĩa”. – “Tục ngữ Việt Nam” (Nhóm Chu Xuân Diên-Lương…

“Giấy thông hành” của cáo

Hoàng Tuấn Công (06/11/2020)

Cùng một loài vật, cỏ cây, muông thú, nhưng với mỗi dân tộc, mỗi quốc gia trên thế giới chúng lại được con người nhìn nhận, hoặc xây dựng thành những biểu tượng khác nhau. Tuy nhiên, cũng có những biểu tượng chung cho mọi nền văn hóa, những tri thức…

Sai sót trong “Từ điển thành ngữ tục ngữ Việt-Hán”

Hoàng Tuấn Công (02/11/2020)

Nguyễn Văn Khang (NVK) là tác giả và đồng tác giả của 19 cuốn từ điển tiếng Việt. Về từ điển chính tả, NVK có “Từ điển chính tả tiếng Việt phổ thông” (NXB Khoa học Xã hội – 2003) và “Từ điển chính tả tiếng Việt” (GS. TS. Nguyễn…

Bài Ngẫu Nhiên

Tinh thần người Hong Kong thể hiện qua văn hóa

Barry Huynh (06/09/2020)

Hong Kong đang thay đổi nhiều bởi Luật An ninh Quốc gia mà Bắc Kinh áp đặt. Chủ nhật 6-9-2020, khoảng 90 người biểu tình lại bị bắt. Sự quan tâm của thế giới nói chung và người Việt nói riêng không chỉ là vấn đề chính trị mà là…

Tiểu luận Harvard – Eliza Alton

Phan Hoàng My (03/01/2021)

Sự kiện tác động mạnh nhất lên cuộc đời và tạo nên con người ngày hôm nay của tôi, là cuộc đời và cái chết của mẹ. Mẹ và tôi chưa bao giờ có một mối quan hệ mẹ con bình thường. Nhưng chúng tôi có một mối liên kết…

Nỗi vô thường và sự hiện hữu

Lưu Hương (28/09/2020)

Nhiều năm trước, tôi đã phải trải qua cảm giác đối diện với cái chết khi kết quả xét nghiệm của bác sĩ kết luận: U Lympho non Hodking. May mắn là sau đó, các kết quả xét nghiệm ở các bệnh viện khác cho thấy đó chỉ là sự…

Tiểu luận Harvard – Brian Yu

Phan Hoàng My (30/01/2021)

Mùa hè sau năm nhất đại học, ngồi trong phòng học cũ với cây bút lông xanh trong tay, tôi chợt nhận ra một điều mà đáng lẽ mình phải thấy rõ từ trước: tôi không biết làm thầy giáo. Nhờ tham gia thi hùng biện, tôi được chọn làm…