Ngu như bò

Sách “Từ điển thành ngữ tục – ngữ Việt Hán” (Nguyễn Văn Khang – NXB Văn hoá Sài Gòn -2008) đưa ra các cặp đối chiếu Việt Hán: “ngu như bò 遼東之豕”;  “ngu như lợn 遼東之豕”.

Theo đây, Nguyễn Văn Khang cho rằng “ngu như bò” và “ngu như lợn” trong tiếng Việt, đồng nghĩa với “遼東之豕” (Liêu Đông chi thỉ) tiếng Hán.

Tuy nhiên, trong tiếng Việt: “ngu như bò”, “ngu như lợn” hay “dốt như bò”, ý chỉ dốt nát, ngu si, học hành kém cỏi, không có khả năng tiếp thu; trong khi Hán: “遼東之豕” (Liêu Đông chi thỉ) lại ý chỉ kiến văn hạn hẹp, hiểu biết nông cạn. Hán ngữ đại từ điển giảng: “Liêu Đông thỉ: “Hậu Hán thư – Chu Phù truyện”: “Xưa ở Liêu Đông có con lợn nái đẻ ra một con lợn đầu trắng. Chủ nhân cho là dị thường, liền đem đi tiến vua. Khi đến đất Hà Đông mới thấy một đàn lợn toàn những con đầu trắng. Người này lấy làm xấu hổ quay về. Sau này thành ngữ ‘Liêu Đông thỉ’ chỉ kiến thức nông cạn, kiến văn hạn chế, thấy gì cũng lạ” [遼東豕 “後漢書 – 朱浮傳”: “往時 遼東 有豕,生子白頭,異而獻之,行至河 東, 見群豕皆白,懷慚而還. 若以子之功 論於朝廷, 則為 遼東 豕也.” 後以 “遼東豕” 指知識淺薄, 少見多怪].

Theo đây, “Liêu Đông chi thỉ” trong tiếng Hán, có chăng đồng nghĩa với “ếch ngồi đáy giếng” chứ không đồng nghĩa với “ngu như bò” trong tiếng Việt. Từ điển tiếng Việt (Hoàng Phê – Vietlex): “ếch ngồi đáy giếng: ví người ít tiếp xúc với bên ngoài nên ít hiểu biết, tầm nhìn hạn hẹp”.

Chuyên đề bookmark

Chữ nghĩa

Cùng Tác Giả: Hoàng Tuấn Công

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2)

Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2) b – Hiểu sai nghĩa của từ và yếu tố Hán Việt: 9 -“Ăn bậy nói càn: Ngày xưa, ở các bến đò, cổng chợ, có những người làm thuê, gánh mướn, thường tụ tập đón khách để…

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1)

Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1) Sách “Thành ngữ bằng tranh” (Biên soạn: Nguyễn Thị Hường Lý; Tranh: Nguyễn Quang Toàn – NXB Kim Đồng, 2020). NXB Kim Đồng cho biết, sách “Thành ngữ bằng tranh” là một cuốn “từ điển bỏ túi với…

Từ “túi đom đóm” của Tàu đến “trứng đom đóm” của Ta

Hoàng Tuấn Công (10/04/2021)

Đời Tấn (晉) có người học trò tên là Xa Dận (車胤), tự Vũ Tử (武子), thông minh dĩnh ngộ ham học, nhưng gia cảnh bần hàn. Nhà nghèo, không đủ tiền mua dầu thắp sáng, nên vào những đêm hè, Xa Dận bắt đom đóm bỏ vào một cái…

Chuyên Đề: Chữ nghĩa

Nghĩ về ngôn ngữ sách giáo khoa

Lê Nguyễn (17/10/2025)

Có lẽ ở hầu hết các dân tộc trên thế giới, ngôn ngữ bao giờ cũng có trước văn tự. Ở nước ta cũng thế, ngay từ khi lập quốc, người Việt đã có ngôn ngữ riêng, mãi đến thế kỷ 13-14, dưới thời Trần, mới có một văn tự…

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2)

Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2) b – Hiểu sai nghĩa của từ và yếu tố Hán Việt: 9 -“Ăn bậy nói càn: Ngày xưa, ở các bến đò, cổng chợ, có những người làm thuê, gánh mướn, thường tụ tập đón khách để…

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1)

Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1) Sách “Thành ngữ bằng tranh” (Biên soạn: Nguyễn Thị Hường Lý; Tranh: Nguyễn Quang Toàn – NXB Kim Đồng, 2020). NXB Kim Đồng cho biết, sách “Thành ngữ bằng tranh” là một cuốn “từ điển bỏ túi với…

Từ “túi đom đóm” của Tàu đến “trứng đom đóm” của Ta

Hoàng Tuấn Công (10/04/2021)

Đời Tấn (晉) có người học trò tên là Xa Dận (車胤), tự Vũ Tử (武子), thông minh dĩnh ngộ ham học, nhưng gia cảnh bần hàn. Nhà nghèo, không đủ tiền mua dầu thắp sáng, nên vào những đêm hè, Xa Dận bắt đom đóm bỏ vào một cái…

“Bắt chấy cho mẹ chồng thấy bồ nông dưới biển” là thế nào?

Hoàng Tuấn Công (16/11/2020)

  Tục ngữ Việt Nam có câu: “Bắt chấy cho mẹ chồng thấy bồ nông nông dưới bể”. Các Nhà biên soạn từ điển, nghiên cứu văn hóa dân gian giải thích: – “Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương-NXB Tổng hợp TPHCM-2012) ghi chú: “Chưa rõ nghĩa”. – “Tục ngữ Việt Nam” (Nhóm Chu Xuân Diên-Lương…

“Giấy thông hành” của cáo

Hoàng Tuấn Công (06/11/2020)

Cùng một loài vật, cỏ cây, muông thú, nhưng với mỗi dân tộc, mỗi quốc gia trên thế giới chúng lại được con người nhìn nhận, hoặc xây dựng thành những biểu tượng khác nhau. Tuy nhiên, cũng có những biểu tượng chung cho mọi nền văn hóa, những tri thức…

Bài Ngẫu Nhiên

Nền giáo dục kéo rèm

Thái Hạo (20/09/2025)

Trong clip một học sinh lớp 7 tại Hà Nội túm tóc, ghì đầu và sau đó quật cô giáo xuống sàn đang gây đau đớn cho toàn xã hội, chi tiết khiến tôi thấy sợ hãi nhất, là động tác kéo rèm. Sau hơn một phút cô giáo bị…

Các quốc gia độc tài xào nấu dữ liệu kinh tế như thế nào?

TheNewViet (15/06/2023)

Chẳng ai lạ gì kỹ thuật dối trá của các chế độ độc tài chuyên chế, từ Trung Quốc đến Việt Nam, từ Cuba đến Bắc Triều Tiên. Trong suốt chiều dài lịch sử, họ có “biệt tài” xào nấu các con số và chế biến dữ liệu sao cho…

Hạnh phúc, thông minh và hữu ích

Phạm Nguyễn Thiện Nhân (22/07/2020)

Có ba thứ cần phải nghĩ tới khi đưa ra các quyết định quan trọng trong cuộc sống: Quyết định nào khiến bạn hạnh phúc. Quyết định nào là thông minh – Có nghĩa là quyết định nào sẽ mang lại lợi ích lâu dài cho bạn. Quyết định nào…

Né thông tin trong thời đại “bội thực” thông tin

Phạm Nguyễn Thiện Nhân (08/10/2020)

Hàng triệu người mỗi ngày đang vô tình không để mắt đến những kiến thức thật sự có giá trị đến đời sống. Lý do là đa số chúng ta thường xuyên bị sao lãng trong một thế giới với quá nhiều thông tin. Evan William, người đồng sáng lập…

Những địa danh Sài Gòn đang đi vào quên lãng

Nguyễn Ngọc Chính (24/08/2020)

Ngày nay, các bạn trẻ hầu như không hiểu “Bồn kèn”, hay có nói rõ hơn gọi là “Bùng binh Bồn kèn”, cũng chẳng biết nó ở đâu. Đó chính là “vòng xoay” ở ngay trung tâm Sài Gòn tại Quận 1! Cụ thể hơn là một bồn hoa phun…

Sau 50 năm, lại hỏi với nhau: Quê hương của ai?

Mạnh Kim (30/04/2025)

Hậu quả của cách nhìn ngụy trá bóp méo lịch sử mà chế độ cộng sản tuyên truyền suốt nửa thế kỷ đã tạo ra một sự thù hận hậu chiến vô cùng phi nhân và đến giờ vẫn khoét sâu rạn nứt, vẫn tạo ra ranh giới giữa “phe…