Có một buổi sáng, cô con gái lúc đó đang học lớp 6 của tôi không chịu đến trường. Thuyết phục bằng mọi cách nhưng con vẫn nhất quyết đòi ở nhà. Lý do con đưa ra là không biết học để làm gì. Tất nhiên, bằng sự giải thích nhẹ nhàng cùng với cả sự hăm dọa thì cuối cùng, hôm sau con cũng đến trường. Đến giờ chuyện đó đã không lặp lại. Tuy nhiên, tôi hiểu rằng, mình đã không quan tâm và chỉ dạy con đầy đủ để con thiếu động lực trong cuộc sống. Và tôi biết, con tôi không phải là trường hợp cá biệt…

Tôi làm việc với nhiều bạn trẻ. Điều băn khoăn là đa số các bạn đều không xác định được cho mình mục tiêu của cuộc đời. Các bạn để cuộc đời dẫn dắt và hoang mang trước mọi ngã rẽ. Những lý tưởng sống của các thế hệ cha ông để xây dựng và phát triển đất nước đã trở nên khá xa lạ với các bạn. Các bạn được đi đây đi đó, thậm chí là đến những nơi rất xa Việt Nam nhưng tầm nhìn của một số bạn trẻ bây giờ lại nhỏ hơn, chỉ là những vòng tròn nhỏ xung quanh cái tôi của mình. Và khi không có một mục tiêu rõ ràng trong cuộc đời, các bạn trẻ sẽ không có động lực để tiến lên đúng hướng. Năng lượng dồi dào của tuổi trẻ sẽ tuôn chảy vào tất cả những hoạt động mà các bạn cảm thấy vui. Không trả lời được câu hỏi sống để làm gì, nhiều bạn trẻ đang loay hoay trong những suy nghĩ và hành động tầm thường.

Minh họa: Pixabay

Thế giới càng ngày càng phẳng thì nhiều nền văn hóa đổ xô vào Việt Nam qua truyền thông và những gì mắt thấy tai nghe từ những con người cụ thể. Sự va chạm, khác biệt về văn hóa đã xảy ra. Các bạn trẻ lướt web mỗi ngày, coi các chương trình truyền hình của nước ngoài, thuộc những bài hát tiếng Anh và nhưng lại thiếu sự quan tâm đầy đủ của cha mẹ (vì đang bận lo cơm áo gạo tiền) nên sẽ ngơ ngác giữa các giá trị sống. Vì mình hay vì người? Tự do cá nhân tuyệt đối hay giá trị gia đình truyền thống? Du học rồi ở lại hay quay về? Làm giàu càng nhanh càng tốt hay phụng sự xã hội? Nhiều bạn trẻ đã chọn cho mình cách đơn giản và dễ dàng nhất: ích kỷ và chỉ quan tâm đến bản thân. Nhưng xung quanh họ vẫn có những người sống rất khác. Thế là hoang mang vì không biết đâu là một cách sống đúng!

Họ hoang mang cả trong các mối quan hệ gia đình. Cha mẹ, ông bà và những người trong gia tộc vẫn thường thăm viếng, quan tâm đến nhau nhưng với họ những điều đó dường như không cần thiết và tốn nhiều thời gian quá. Họ nghi ngại khi thấy cô chú, cậu dì trong nhà giữ mối quan hệ thường xuyên, thân tình trong khi họ thấy rất rõ khoảng cách giữa mình với các anh chị em ruột!

Bước chân vào đời, họ lại “lăn tăn” giữa những điều mình được học và thực tế cuộc sống. Các giá trị đạo đức được đề cao trong nhà trường như công bằng, trung thực, trách nhiệm, yêu quê hương… thì dường như không đúng với những gì họ thấy. Cuộc sống vẫn còn nhiều điều chưa đẹp, bất công trong xã hội là có và sự phân hóa giàu nghèo đã làm nhiều bạn trẻ hoang mang. Một số bạn trẻ thức thời sẽ a dua ngay theo những điều chưa tốt và coi như đó là cách thức thời. Một số bạn khác thì trở nên bi quan, cay độc, luôn nhìn đời với cặp mắt hằn học và sẵn sàng buông những tiếng phê phán, chê bai. Tuy nhiên, cả hai dạng bạn trẻ này đều rất hoang mang với những gì mình đã chọn!

Một thực tế nữa là tâm lý làm giàu nhanh bằng mọi giá vì xã hội chỉ tôn trọng và ngưỡng mộ người giàu với những triết lý sống như “nghèo cho sạch, rách cho thơm” cũng là điều mà nhiều bạn trẻ trăn trở. Rồi có những bạn trẻ khác thành công rất nhanh nhờ mối quan hệ chứ không phải bằng năng lực cũng làm nhiều bạn trẻ giảm mất nhuệ khí phấn đấu! Xã hội đang có những bạn trẻ bất an trong lòng, trong suy nghĩ và loay hoay trong cuộc đời. Tự nhiên, tôi lại nhớ đến hai câu thơ rất cũ của Chế Lan Viên mà dường như đang đúng với nhiều bạn trẻ hôm nay:

Lũ chúng ta ngủ trong giường chiếu hẹp

Giấc mơ con đè nát cuộc đời con!

Đúng là có một bộ phận các bạn trẻ đang hoang mang trong cuộc sống. Đó là điều đáng tiếc. Trong quá khứ, ở nhiều quốc gia, đã có những thế hệ trẻ nổi loạn với nhiều phong trào. Tuy nhiên, sau đó, đa số họ đều tìm được cho mình một lối sống phù hợp. Một bộ phận thế hệ trẻ Việt Nam đang hoang mang và theo tôi, điều đáng quan tâm là họ ngày càng nhiều và với thực trạng xã hội này, không biết bao giờ họ mới bình tâm được. Những cuộc chiến trong suy nghĩ, nhận thức và hành động của các bạn trẻ hôm nay đều sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển toàn diện của đất nước.

Đã đến lúc những người lớn, đặc biệt là những người có trách nhiệm cao nhất trong chính quyền, cần phải chấn hưng lại giáo dục, tôn vinh những giá trị truyền thống phù hợp, xây dựng một xã hội dân chủ, công bằng, văn minh. Đồng thời, những người lớn trong gia đình cần quan tâm đầy đủ và chỉ bảo, định hướng cho những người trẻ. Chỉ khi mà gia đình, nhà trường và xã hội cùng chia sẻ những giá trị tích cực thì mới hy vọng làm giảm đi số lượng những bạn trẻ hoang mang!