Thế giới đã chứng kiến vô số thay đổi, nhiều xu hướng mới hình thành trong đó âm nhạc chứng kiến hàng loạt trào lưu. Từ tính chất đơn thuần giải trí, âm nhạc đã hình thành nhiều đợt sóng ảnh hưởng đáng kể lên xã hội. Âm nhạc trở thành trái tim của giới trẻ. Âm nhạc trở thành phương tiện chuyển tải tiếng nói của lớp thanh niên và là một thứ triết lý riêng biệt.

Bài 1: Sự xuất hiện của rhythm & blues

Trên cái sân khấu nhỏ trong quán rượu Macomba mịt mù khói ở Nam Chicago, vào một đêm thứ bảy năm 1950, một chàng da đen mặc áo sơmi xanh với cái quần ống loe đang ôm cây guitar điện. Anh bắt đầu hát, nhăn nhó như đang đau khổ tột độ. Lời bài hát thật đơn giản: về những cánh đồng bông ở Mississippi. Tên chàng ca sĩ là Muddy Waters và thứ nhạc anh đang chơi gọi là “nhạc mới”, sử dụng nhạc cụ điện, được đặt tên rhythm & blues. Loại rhythm & blues của Muddy Waters và vài nhóm da màu khác đã trở thành nền tảng cho Elvis Presley, Beatles, Rolling Stones, Jimi Hendrix, Led Zeppelin… Đó là sự pha trộn giữa truyền thống châu Âu và châu Phi. Xuất phát từ những nô lệ da đen ở Mỹ từ thời thế kỷ 18-19, blues bắt đầu được thể hiện có bài bản vào đầu thế kỷ 20 và đến thập niên 1940 đã phát triển rực rỡ.

Muddy Waters (còn gọi là McKinley Morganfield) được xem là một trong những “ông tổ” của rhythm & blues. Sinh ở Clarksdale (Mississippi), Muddy Waters dọn lên Chicago với hành lý vỏn vẹn một cái vali và cây đàn guitar thùng mà anh phải bán con ngựa cuối cùng trong nhà mình mới mua được. Chỉ thời gian ngắn sau, Muddy Waters đã thành lập được một nhóm nhạc và biểu diễn trong các quán rượu bình dân. Tuy nhiên, các ca khúc của Muddy Waters đã pha trộn tài tình thứ blues “quê mùa” và chất nhạc hiện đại của thành thị để thành một loại rhythm & blues mượt mà. Nhạc của Muddy Waters phản ánh tâm trạng lạc quan của người Mỹ da màu thời hậu chiến. Nhắc đến blues, người ta còn liên tưởng đến một tên tuổi huyền thoại khác: Ripley “B.B.” King (B.B. viết tắt từ “Blues Boy”).

Sinh ở một đồn điền bông gần Indianola (Mississippi), B.B. King học nhạc từ… cánh đồng bông mà cậu đã buộc phải làm việc năm mới 9 tuổi. Chất blues đã ngấm vào B.B. King khi cậu nghe tiếng hát của những người thợ cày và những cô gái hái bông. Năm 15 tuổi, cậu được bố tặng cây đàn giá 8 USD và từ đó nó trở thành người đồng hành tại bất cứ nơi đâu B.B. King đến, ở góc phố và cả trên mái nhà. Đến đầu thập niên 1950, B.B. King đã nổi tiếng khắp nước Mỹ. Ông tạo ra một phong cách mới cho blues pha trộn jazz, kích thích phong trào chơi blues trong giới thanh thiếu niên da trắng. Đến năm 1955, Muddy Waters đã 40 tuổi; Howlin’ Wolf 45; Sonny Boy Williamson 57; B.B. King 30… Tuy nhiên, những hạt giống họ gieo đã cho kết quả với một lớp trẻ kế thừa mạnh mẽ hơn và cuồng nhiệt hơn. Hai đại diện tiêu biểu nhất ở giai đoạn này là Little Richard và Chuck Berry.

Little Richard (tên thật Richard Penniman) sinh ngày 5-12-1932 ở Macon (bang Georgia), từng hát trong dàn đồng ca nhà thờ và nhóm nhạc của chính gia đình mình. Little Richard đã làm một cuộc cách mạng lớn trong nền âm nhạc hiện đại. Ông biến blues êm ái thành thứ nhạc được thể hiện bằng những cú nện “khốc liệt” lên bàn phím piano và giọng hát gào thét với những ca từ vô nghĩa. Ông trở thành cha đẻ của rock & roll. Cạnh Little Richard, còn có một cái tên huyền thoại nữa: Chuck Berry. Đến năm 1956, Chuck Berry và Little Richard đã kết nối được khoảng cách ngắn giữa rhythm & blues với cái mà sau đó người ta gọi là rock & roll. Thanh niên da trắng vội vã chạy theo xu hướng mới đó.

Cũng trong thời gian này, xã hội chứng kiến sự xuất hiện của truyền hình. Trước đó, người ta chỉ nghe nhạc qua đĩa và radio. Tuy nhiên, các nghệ sĩ da màu không được phát sóng trên radio. Thậm chí, cây kèn đồng Louis Armstrong cũng không được phát trên radio. Với sự cạnh tranh của truyền hình, radio mới chịu tháo gỡ thói xấu phân biệt chủng tộc. Âm nhạc càng đi vào đời sống mạnh mẽ hơn khi các xe hơi được lắp radio (đến đầu thập niên 1960, đã có hơn 50 triệu xe hơi ở Mỹ). Lúc này, nhạc bắt đầu phản ánh thực tế, chứa đựng tính chính trị khi xuất hiện các ca khúc kêu gọi nhân quyền. Rock & roll đã mạnh lại càng mạnh hơn.

Với những yếu tố vừa nói, ngành công nghiệp âm nhạc cũng bắt đầu phát triển. Các hãng lớn như Columbia, Capitol, Decca và RCA áp dụng chiến thuật tiếp thị mới bằng cách tung ra các sản phẩm của mình vào siêu thị. Năm 1956, các hãng này chỉ bán được 14 triệu USD đĩa nhưng chỉ một năm sau, con số này là 40 triệu USD đĩa. Một thế giới mới của âm nhạc hiện đại bắt đầu…

@theNewViet

---