Thế gian được vợ mất chồng

Sách “Từ điển thành ngữ tục – ngữ Việt Hán” (Nguyễn Văn Khang – NXB Văn hoá Sài Gòn -2008) đưa ra cặp đối chiếu Việt Hán: “thế gian được vợ hỏng chồng 彩鳳隨 鷄”.

Theo đây, Nguyễn Văn Khang cho rằng, “thế gian được vợ hỏng chồng” trong tiếng Việt, đồng nghĩa với “thái phượng tuỳ kê” trong tiếng Hán. Tuy nhiên, mục này có ba điểm cần trao đổi:

① Với tiếng Việt, nên đưa ra dị bản chính: “thế gian được vợ mất chồng” – cách nói đã được lưu truyền ổn định (được – mất tạo thành hai thái cực, chặt chẽ mà có nhịp điệu).

② Với tiếng Hán, bản chính xác phải là “彩鳳隨鴉” (thái phượng tuỳ nha = phượng hoàng đi với quạ đen), chứ không phải “彩鳳隨 鷄” (thái phượng tuỳ = phượng hoàng đi với ), như Nguyễn Văn Khang thu thập. Phải là phượng hoàng đi với quạ đen, mới tạo nên sự chênh lệch theo lối thậm xưng của dân gian; còn phượng hoàng đi với gà, tuy cũng chênh lệch, nhưng chưa bị đẩy đến tột cùng của hai thái cực đẹp >< xấu đối lập, tương phản nhau.

③ “Thế gian được vợ mất chồng”, trong tiếng Việt, không đồng nghĩa với “thái phượng tuỳ nha” trong tiếng Hán. Bởi “Thế gian được vợ mất chồng”, ý dân gian muốn nói: rất ít cặp vợ chồng cả hai đều hoàn hảo (chủ yếu nói về phẩm chất, tính cách), mà thường vợ chồng bù trừ khiếm khuyết cho nhau. Hãy xem sự khôn khéo – vụng về, được – mất này là chuyện thường. Trong khi tiếng Hán: “彩鳳隨鴉” (thái phượng tuỳ nha – phượng hoàng đi với quạ đen) trong tiếng Hán được Hán ngữ đại từ điển giảng là “ví cô gái đẹp lấy phải người chồng thô tục.” [比喻淑女嫁鄙男].

Như vậy  “phượng hoàng đi với quạ đen” trong tiếng Hán, đồng nghĩa với “cú đậu cành mai” (dị bản: hoài cành mai cho cú đậu) hoặc “hoài hồng ngâm cho chuột vọc” (dị bản: hoài hạt ngọc cho ngâu vầy) trong tiếng Việt, chứ không đồng nghĩa với “Thế gian được vợ hỏng chồng” như Nguyễn Văn Khang viết.


Chuyên đềbookmark Tagtag

    Cùng Tác Giả: Hoàng Tuấn Công

    Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2)

    Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

    Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2) b – Hiểu sai nghĩa của từ và yếu tố Hán Việt: 9 -“Ăn bậy nói càn: Ngày xưa, ở các bến đò, cổng chợ, có những người làm thuê, gánh mướn, thường tụ tập đón khách để…

    Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1)

    Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

    Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1) Sách “Thành ngữ bằng tranh” (Biên soạn: Nguyễn Thị Hường Lý; Tranh: Nguyễn Quang Toàn – NXB Kim Đồng, 2020). NXB Kim Đồng cho biết, sách “Thành ngữ bằng tranh” là một cuốn “từ điển bỏ túi với…

    Từ “túi đom đóm” của Tàu đến “trứng đom đóm” của Ta

    Hoàng Tuấn Công (10/04/2021)

    Đời Tấn (晉) có người học trò tên là Xa Dận (車胤), tự Vũ Tử (武子), thông minh dĩnh ngộ ham học, nhưng gia cảnh bần hàn. Nhà nghèo, không đủ tiền mua dầu thắp sáng, nên vào những đêm hè, Xa Dận bắt đom đóm bỏ vào một cái…

    Chuyên Đề: Chữ nghĩa

    Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2)

    Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

    Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2) b – Hiểu sai nghĩa của từ và yếu tố Hán Việt: 9 -“Ăn bậy nói càn: Ngày xưa, ở các bến đò, cổng chợ, có những người làm thuê, gánh mướn, thường tụ tập đón khách để…

    Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1)

    Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

    Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1) Sách “Thành ngữ bằng tranh” (Biên soạn: Nguyễn Thị Hường Lý; Tranh: Nguyễn Quang Toàn – NXB Kim Đồng, 2020). NXB Kim Đồng cho biết, sách “Thành ngữ bằng tranh” là một cuốn “từ điển bỏ túi với…

    Từ “túi đom đóm” của Tàu đến “trứng đom đóm” của Ta

    Hoàng Tuấn Công (10/04/2021)

    Đời Tấn (晉) có người học trò tên là Xa Dận (車胤), tự Vũ Tử (武子), thông minh dĩnh ngộ ham học, nhưng gia cảnh bần hàn. Nhà nghèo, không đủ tiền mua dầu thắp sáng, nên vào những đêm hè, Xa Dận bắt đom đóm bỏ vào một cái…

    “Bắt chấy cho mẹ chồng thấy bồ nông dưới biển” là thế nào?

    Hoàng Tuấn Công (16/11/2020)

      Tục ngữ Việt Nam có câu: “Bắt chấy cho mẹ chồng thấy bồ nông nông dưới bể”. Các Nhà biên soạn từ điển, nghiên cứu văn hóa dân gian giải thích: – “Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương-NXB Tổng hợp TPHCM-2012) ghi chú: “Chưa rõ nghĩa”. – “Tục ngữ Việt Nam” (Nhóm Chu Xuân Diên-Lương…

    “Giấy thông hành” của cáo

    Hoàng Tuấn Công (06/11/2020)

    Cùng một loài vật, cỏ cây, muông thú, nhưng với mỗi dân tộc, mỗi quốc gia trên thế giới chúng lại được con người nhìn nhận, hoặc xây dựng thành những biểu tượng khác nhau. Tuy nhiên, cũng có những biểu tượng chung cho mọi nền văn hóa, những tri thức…

    Sai sót trong “Từ điển thành ngữ tục ngữ Việt-Hán”

    Hoàng Tuấn Công (02/11/2020)

    Nguyễn Văn Khang (NVK) là tác giả và đồng tác giả của 19 cuốn từ điển tiếng Việt. Về từ điển chính tả, NVK có “Từ điển chính tả tiếng Việt phổ thông” (NXB Khoa học Xã hội – 2003) và “Từ điển chính tả tiếng Việt” (GS. TS. Nguyễn…

    Bài Ngẫu Nhiên

    Làm sao để thẩm định khả năng học sinh trung học ở Mỹ?

    Hồ Duy Thiện (11/09/2020)

    Viết cho những học sinh từ lớp 7 đến lớp 12 Những thông tin dưới đây rất bổ ích và quan trọng không chỉ với học sinh ở Mỹ mà còn với cả những em học sinh Việt Nam đang chuẩn bị hoặc có ý định du học Mỹ… Nếu…

    Từ “đèn Hoa Kỳ” đến “Oẳn tù tì”

    Nguyễn Ngọc Chính (22/08/2020)

    Sau khi bàn về tiếng Tàu, tiếng Pháp, chúng ta chuyển sang tiếng Anh và bước vào một nền văn hóa đã có những ảnh hưởng “tốt” cũng như “xấu” vào đời sống của người Việt, bắt đầu từ lúc người Mỹ có mặt tại miền Nam trước 1975… Nước…

    10 tiểu luận Harvard xuất sắc (bài 5)

    Phan Hoàng My (25/07/2020)

    Chuyên san The Harvard Crimson (thuộc Đại học Harvard) đã đăng 10 bài tiểu luận xuất sắc năm 2019 của các em học sinh trung học thế giới khi nộp đơn xin vào Harvard, giúp tham khảo và học được cách viết một bài tiểu luận thành công nhằm có…

    Tỉ phú vaccine và những lọ vaccine giết người ở Trung Quốc

    Minh Đăng (07/12/2020)

    Việc hãng dược AstraZeneca (liên doanh Thụy Điển-Anh) hợp tác với Shenzhen Kangtai Biological Products (Thâm Quyến Khang Thái Sinh Vật Chế Phẩm hữu hạn công ty) của tỉ phú Trung Quốc Đỗ Vĩ Dân (Du Weimin) đang làm dấy lên lo ngại về mức độ an toàn của chương trình…

    Tại sao các quốc gia thất bại, phiên bản Mỹ

    Lê Thanh Hiền (22/01/2021)

    Trên NPR mới đây, hai tác giả Daron Acemoglu và James Robison vừa phân tích về sự kiện đáng tiếc ngày 1-6-2021 khi những người ủng hộ cựu Tổng thống Donald Trump đã tấn công và phá hoại trụ sở Quốc hội Hoa Kỳ. Bằng lăng kính nhìn nước Mỹ…

    Đi “nhà băng”, ăn “xúc-xích”

    Nguyễn Ngọc Chính (15/08/2020)

    Chữ Quốc ngữ, vốn được tạo ra bởi một số nhà truyền giáo Tây phương, đặc biệt là linh mục Alexandre de Rhodes (tác giả cuốn Từ điển Việt-Bồ-La năm 1651), với mục đích dùng ký tự Latin làm nền tảng cho tiếng Việt. “Latin hóa” chữ Việt ngày càng…