Dạy khỉ leo cây

Từ điển thành ngữ – tục ngữ Việt Hán” (Nguyễn Văn Khang – NXB Văn hoá Sài Gòn -2008) so sánh cặp Việt Hán “dạy khỉ leo cây 成人之惡”

Theo đây, Nguyễn Văn Khang cho rằng “dạy khỉ leo cây” trong tiếng Việt, đồng nghĩa với “成人之惡” (thành nhân chi ác) trong tiếng Hán. Tuy nhiên, Nguyễn Văn Khang đã lầm. “Dạy khỉ leo cây” trong tiếng Việt “ví việc làm thừa, đi bày cho người khác làm một việc mà họ đã quá quen thuộc, quá thành thạo. Đn: dạy đĩ vén váy” (Từ điển tiếng Việt – Hoàng Phê-Vietlex).

Trong khi “thành nhân chi ác” trong tiếng Hán, lại ám chỉ kẻ tiểu nhân thúc đẩy người khác làm điều ác. Nguyên ý này trong “Luận ngữNhan Uyên): “quân tử thành nhân chi mĩ, bất thành nhân chi ác, tiểu nhân phản thị = quân tử giúp người làm điều tốt, không xúc người làm điều ác, tiểu nhân làm ngược lại.” [君子成人之美:謂君子當促成他人之好事.“論語‧顏淵”:“君子成人之美,不成人之惡,人反是].

Như vậy, Nguyễn Văn Khang đã hiểu sai thành ngữ Việtdạy khỉ leo cây” (làm một việc thừa) thành xui xúc người làm điều ác, nên mới đem so sánh với “thành nhân chi ác” trong tiếng Hán.

Chuyên đề bookmark

Chữ nghĩa

Cùng Tác Giả: Hoàng Tuấn Công

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2)

Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2) b – Hiểu sai nghĩa của từ và yếu tố Hán Việt: 9 -“Ăn bậy nói càn: Ngày xưa, ở các bến đò, cổng chợ, có những người làm thuê, gánh mướn, thường tụ tập đón khách để…

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1)

Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1) Sách “Thành ngữ bằng tranh” (Biên soạn: Nguyễn Thị Hường Lý; Tranh: Nguyễn Quang Toàn – NXB Kim Đồng, 2020). NXB Kim Đồng cho biết, sách “Thành ngữ bằng tranh” là một cuốn “từ điển bỏ túi với…

Từ “túi đom đóm” của Tàu đến “trứng đom đóm” của Ta

Hoàng Tuấn Công (10/04/2021)

Đời Tấn (晉) có người học trò tên là Xa Dận (車胤), tự Vũ Tử (武子), thông minh dĩnh ngộ ham học, nhưng gia cảnh bần hàn. Nhà nghèo, không đủ tiền mua dầu thắp sáng, nên vào những đêm hè, Xa Dận bắt đom đóm bỏ vào một cái…

Chuyên Đề: Chữ nghĩa

Nghĩ về ngôn ngữ sách giáo khoa

Lê Nguyễn (17/10/2025)

Có lẽ ở hầu hết các dân tộc trên thế giới, ngôn ngữ bao giờ cũng có trước văn tự. Ở nước ta cũng thế, ngay từ khi lập quốc, người Việt đã có ngôn ngữ riêng, mãi đến thế kỷ 13-14, dưới thời Trần, mới có một văn tự…

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2)

Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2) b – Hiểu sai nghĩa của từ và yếu tố Hán Việt: 9 -“Ăn bậy nói càn: Ngày xưa, ở các bến đò, cổng chợ, có những người làm thuê, gánh mướn, thường tụ tập đón khách để…

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1)

Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1) Sách “Thành ngữ bằng tranh” (Biên soạn: Nguyễn Thị Hường Lý; Tranh: Nguyễn Quang Toàn – NXB Kim Đồng, 2020). NXB Kim Đồng cho biết, sách “Thành ngữ bằng tranh” là một cuốn “từ điển bỏ túi với…

Từ “túi đom đóm” của Tàu đến “trứng đom đóm” của Ta

Hoàng Tuấn Công (10/04/2021)

Đời Tấn (晉) có người học trò tên là Xa Dận (車胤), tự Vũ Tử (武子), thông minh dĩnh ngộ ham học, nhưng gia cảnh bần hàn. Nhà nghèo, không đủ tiền mua dầu thắp sáng, nên vào những đêm hè, Xa Dận bắt đom đóm bỏ vào một cái…

“Bắt chấy cho mẹ chồng thấy bồ nông dưới biển” là thế nào?

Hoàng Tuấn Công (16/11/2020)

  Tục ngữ Việt Nam có câu: “Bắt chấy cho mẹ chồng thấy bồ nông nông dưới bể”. Các Nhà biên soạn từ điển, nghiên cứu văn hóa dân gian giải thích: – “Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương-NXB Tổng hợp TPHCM-2012) ghi chú: “Chưa rõ nghĩa”. – “Tục ngữ Việt Nam” (Nhóm Chu Xuân Diên-Lương…

“Giấy thông hành” của cáo

Hoàng Tuấn Công (06/11/2020)

Cùng một loài vật, cỏ cây, muông thú, nhưng với mỗi dân tộc, mỗi quốc gia trên thế giới chúng lại được con người nhìn nhận, hoặc xây dựng thành những biểu tượng khác nhau. Tuy nhiên, cũng có những biểu tượng chung cho mọi nền văn hóa, những tri thức…

Bài Ngẫu Nhiên

‘Gánh lúa’ gợi lên niềm thương nỗi nhớ

Tidoo Nguyễn (27/09/2025)

Việt Nam có nền văn minh lúa nước cách nay hàng ngàn năm. Vì vậy những âm thanh, hình ảnh, hoạt động của con người xuất phát từ cánh đồng lúa ở đồng bằng không chỉ là nguồn cảm hứng sáng tác vô tận cho giới nghệ sĩ mà còn…

Hiện tượng Minh Tuệ

Mạnh Kim (14/06/2024)

Hiện tượng thầy Minh Tuệ không phải là một hiện tượng tôn giáo. Đó là một hiện tượng xã hội, được mạng xã hội đẩy lên thành sự kiện “chưa từng có”. Tại Sài Gòn nói riêng và miền Nam nói chung, trước 1975 cũng như bây giờ, hình ảnh…

Những địa danh Sài Gòn đang đi vào quên lãng

Nguyễn Ngọc Chính (24/08/2020)

Ngày nay, các bạn trẻ hầu như không hiểu “Bồn kèn”, hay có nói rõ hơn gọi là “Bùng binh Bồn kèn”, cũng chẳng biết nó ở đâu. Đó chính là “vòng xoay” ở ngay trung tâm Sài Gòn tại Quận 1! Cụ thể hơn là một bồn hoa phun…

Kéo mọi người lại vào mâm cơm gia đình

Minh Đăng (29/09/2020)

Bạn thử “đếm” lại xem mỗi tuần hoặc mỗi tháng có bao nhiêu bữa ăn mà mọi người trong gia đình đều tề tựu cùng nhau? Có thể với vài gia đình thì cảnh đầm ấm ấy vẫn duy trì nhưng chắc chắn rằng có không ít gia đình mỗi…

Vai trò thật sự của Phó Tổng thống Hoa Kỳ là gì?

Cao Trí (04/01/2021)

Đột nhiên vai trò của Mike Pence với tư cách Phó Tổng thống kiêm Chủ tịch Thượng viện lại được quan tâm. Thủ tục kiểm phiếu và loan bố chính thức kết quả bầu cử tổng thống vào ngày 6-1-2021 cũng đột nhiên được trông chờ mà việc này vốn…

Trung Quốc và chiến dịch ‘xé rách’ đồng đôla

TheNewViet (12/09/2025)

Kể từ tháng 1-2025, đôla Mỹ đã giảm 7% theo thước đo thương mại và ghi nhận khởi đầu tệ nhất cho một năm kể từ 1973. Ngược lại, đồng NDT do Trung Quốc kiểm soát chặt chẽ đã đạt mức cao nhất kể từ cuối năm 2024…