Nghĩa của “Mạo” trong từ “Miếu Mạo”

Từ điển từ láy tiếng Việt” (Viện Ngôn ngữ – Hoàng Văn Hành chủ biên) thu thập “miếu mạo” và giải thích: “MIẾU MẠO dt. Miếu (nói khái quát). Tu sửa đền chùa, miếu mạo. “…cô tây Hoẻn dắt đức lang quân đi khắp đình chùa miếu mạo” (Ngô Tất Tố)”

               Có lẽ nhóm soạn giả cho rằng, “mạo” chỉ là yếu tố láy âm của “miếu”. Tuy nhiên, “miếu mạo” 廟貌 là từ ghép chính phụ gốc Hán: “miếu” 廟 nghĩa là ngôi nhà, phòng thất dựng lên để tế tự tổ tiên, quỷ thần (như thái miếu 太廟; đền miếu); “mạo” 貌 là dáng dấp, dung nhan (như dung mạo 容貌; diện mạo 面貌). Hán ngữ đại từ điển giảng:

-“miếu: 1 phòng thất tế tự thần vị tiên tổ thời xưa.” [: 1.舊時供祀先祖神位的屋舍].

-“mạo: 1 diện mạo; dung nhan” [: 1.面容; 容顏].

-“miếu mạo: “Thi Chu TụngThanh miếu tự”, Trịnh Huyền chú giải: “Miếu là tiếng nói và dung mạo. Cái tinh anh của người chết không thể nhìn thấy, nhưng có thể dựng tượng, lập cung thất tại nơi ở lúc sinh thời, thì cũng như nhìn thấy dung mạo của người đã khuất vậy”.

Nhân đó gọi đền miếutượng thờmiếu mạo.” [廟貌:“詩‧周頌‧清廟序”鄭玄箋:“廟之言貌也,死者精神不可得而見,但以生時之居,立宮室像貌為之耳.”因稱廟宇及神像為廟貌].

               Nhiều cuốn từ điển tiếng Việt hãy còn giảng nghĩa rất rõ ràng:

Việt Nam tự điển (Hội Khai trí Tiến đức): “miếu – mạo • Hình dáng cái đền <> Miếu-mạo nguy-nga.”. 

Từ điển Việt Nam phổ thông (Đào Văn Tập): “miếu – mạo • Hình dáng cái miếu <> miếu-mạo nguy-nga”.

-Từ điển tiếng Việt (Hoàng Phê chủ biên, bản có chú chữ Hán cho những từ Hán Việt của Vietlex): “miếu mạo • 廟貌 d. miếu [nói khái quát]: “Trong câu chuyện của ông, làng hiện lên với bao đình chùa miếu mạo, với cảnh sông bến tuyệt đẹp.” (Trần Thanh Hà)”.

Như vậy, “miếu mạo” 廟貌 là từ ghép chính phụ gốc Hán, chứ không phải từ láy, như “Từ điển từ láy tiếng Việt” (Hoàng Văn Hành chủ biên) nhầm lẫn.


Chuyên đềbookmark Tagtag

    Cùng Tác Giả: Hoàng Tuấn Công

    Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2)

    Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

    Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2) b – Hiểu sai nghĩa của từ và yếu tố Hán Việt: 9 -“Ăn bậy nói càn: Ngày xưa, ở các bến đò, cổng chợ, có những người làm thuê, gánh mướn, thường tụ tập đón khách để…

    Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1)

    Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

    Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1) Sách “Thành ngữ bằng tranh” (Biên soạn: Nguyễn Thị Hường Lý; Tranh: Nguyễn Quang Toàn – NXB Kim Đồng, 2020). NXB Kim Đồng cho biết, sách “Thành ngữ bằng tranh” là một cuốn “từ điển bỏ túi với…

    Từ “túi đom đóm” của Tàu đến “trứng đom đóm” của Ta

    Hoàng Tuấn Công (10/04/2021)

    Đời Tấn (晉) có người học trò tên là Xa Dận (車胤), tự Vũ Tử (武子), thông minh dĩnh ngộ ham học, nhưng gia cảnh bần hàn. Nhà nghèo, không đủ tiền mua dầu thắp sáng, nên vào những đêm hè, Xa Dận bắt đom đóm bỏ vào một cái…

    Chuyên Đề: Chữ nghĩa

    Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2)

    Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

    Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 2) b – Hiểu sai nghĩa của từ và yếu tố Hán Việt: 9 -“Ăn bậy nói càn: Ngày xưa, ở các bến đò, cổng chợ, có những người làm thuê, gánh mướn, thường tụ tập đón khách để…

    Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1)

    Hoàng Tuấn Công (27/04/2021)

    Một số sai sót trong sách “Thành ngữ bằng tranh” (Kỳ 1) Sách “Thành ngữ bằng tranh” (Biên soạn: Nguyễn Thị Hường Lý; Tranh: Nguyễn Quang Toàn – NXB Kim Đồng, 2020). NXB Kim Đồng cho biết, sách “Thành ngữ bằng tranh” là một cuốn “từ điển bỏ túi với…

    Từ “túi đom đóm” của Tàu đến “trứng đom đóm” của Ta

    Hoàng Tuấn Công (10/04/2021)

    Đời Tấn (晉) có người học trò tên là Xa Dận (車胤), tự Vũ Tử (武子), thông minh dĩnh ngộ ham học, nhưng gia cảnh bần hàn. Nhà nghèo, không đủ tiền mua dầu thắp sáng, nên vào những đêm hè, Xa Dận bắt đom đóm bỏ vào một cái…

    “Bắt chấy cho mẹ chồng thấy bồ nông dưới biển” là thế nào?

    Hoàng Tuấn Công (16/11/2020)

      Tục ngữ Việt Nam có câu: “Bắt chấy cho mẹ chồng thấy bồ nông nông dưới bể”. Các Nhà biên soạn từ điển, nghiên cứu văn hóa dân gian giải thích: – “Từ điển tục ngữ Việt” (Nguyễn Đức Dương-NXB Tổng hợp TPHCM-2012) ghi chú: “Chưa rõ nghĩa”. – “Tục ngữ Việt Nam” (Nhóm Chu Xuân Diên-Lương…

    “Giấy thông hành” của cáo

    Hoàng Tuấn Công (06/11/2020)

    Cùng một loài vật, cỏ cây, muông thú, nhưng với mỗi dân tộc, mỗi quốc gia trên thế giới chúng lại được con người nhìn nhận, hoặc xây dựng thành những biểu tượng khác nhau. Tuy nhiên, cũng có những biểu tượng chung cho mọi nền văn hóa, những tri thức…

    Sai sót trong “Từ điển thành ngữ tục ngữ Việt-Hán”

    Hoàng Tuấn Công (02/11/2020)

    Nguyễn Văn Khang (NVK) là tác giả và đồng tác giả của 19 cuốn từ điển tiếng Việt. Về từ điển chính tả, NVK có “Từ điển chính tả tiếng Việt phổ thông” (NXB Khoa học Xã hội – 2003) và “Từ điển chính tả tiếng Việt” (GS. TS. Nguyễn…

    Bài Ngẫu Nhiên

    Tiểu luận Harvard – Sheridan Marsh

    Ian Bui (27/12/2020)

    Tôi viết chuyện về người khác giỏi hơn viết về mình. Nếu bạn yêu cầu tôi viết một câu chuyện dài 20 trang về một chú lính La Mã gầy nhom, mỗi khi ra trận đều rơi nước mắt, tôi sẽ làm được rất dễ dàng (và tôi từng làm…

    Nói lời cảm ơn

    Nguyễn Tuấn Quỳnh (07/08/2020)

    John Templeton, một nhà đầu tư chứng khoán thuộc hàng “có máu mặt” trên thế giới đã có lần phát biểu một câu mang đậm tính cách triết lý như sau: “Hãy ráng đếm những điều tốt đẹp bạn nhận được, rồi bạn sẽ có được tâm tình biết ơn.”…

    Trung Quốc: Kẻ thù hiện diện mọi nơi!

    TheNewViet (01/06/2023)

    Đó là sự hoang tưởng tột độ, hoặc cũng có thể là chính sách gieo rắc sợ hãi để siết chặt tối đa sự kiểm soát xã hội, khi toàn bộ hệ thống chính trị và bộ máy tuyên truyền Trung Quốc tạo ra hình ảnh đất nước họ đang…

    Ngữ pháp: công cụ tốt nhất để nâng cao tư duy

    Ts. Dương Ngọc Dũng (20/08/2020)

    Kinh nghiệm học và dạy tiếng Anh cho tôi thấy nếu người học muốn nắm vững bốn kỹ năng chính (nghe, nói, đọc, viết) để có thể sử dụng tiếng Anh thành thạo, việc học ngữ pháp (ngày xưa gọi là “văn phạm”) là khâu quan trọng hàng đầu. Có…